All posts by PB INDIA

Sukhmani Sahib

ਗਉੜੀ ਸੁਖਮਨੀ ਮਃ 5 ॥
ਸਲੋਕੁ ॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ਆਦਿ ਗੁਰਏ ਨਮਹ ॥
ਜੁਗਾਦਿ ਗੁਰਏ ਨਮਹ ॥
ਸਤਿਗੁਰਏ ਨਮਹ ॥
ਅਸਟਪਦੀ ॥
ਸਿਮਰਉ ਸਿਮਰਿ ਸਿਮਰਿ ਸੁਖੁ ਪਾਵਉ ॥
ਕਲਿ ਕਲੇਸ ਤਨ ਮਾਹਿ ਮਿਟਾਵਉ ॥
ਸਿਮਰਉ ਜਾਸੁ ਬਿਸੁੰਭਰ ਏਕੈ ॥
ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਅਗਨਤ ਅਨੇਕੈ ॥
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਸੁਧਾਖ੍ਹਰ ॥
ਕੀਨੇ ਰਾਮ ਨਾਮ ਇਕ ਆਖ੍ਹਰ ॥
ਕਿਨਕਾ ਏਕ ਜਿਸੁ ਜੀਅ ਬਸਾਵੈ ॥
ਤਾ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਗਨੀ ਨ ਆਵੈ ॥
ਕਾਂਖੀ ਏਕੈ ਦਰਸ ਤੁਹਾਰੋ ॥
ਨਾਨਕ ਉਨ ਸੰਗਿ ਮੋਹਿ ਉਧਾਰੋ ॥1॥

(more…)
Sukhmani Sahib
ਗਉੜੀ ਸੁਖਮਨੀ ਮਃ 5 ॥
ਸਲੋਕੁ ॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ਆਦਿ ਗੁਰਏ ਨਮਹ ॥
ਜੁਗਾਦਿ ਗੁਰਏ ਨਮਹ ॥
ਸਤਿਗੁਰਏ ਨਮਹ ॥
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰਦੇਵਏ ਨਮਹ ॥1॥
Read More
PRAKASH PURB OF SHRI GURU GOBIND SINGH JI

ਤਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ ਹਮਾਰਾ ਭਯੋ ॥ ਪਟਨਾ ਸਹਰ ਬਿਖੈ ਭਵ ਲਯੋ ॥

ਵਹ ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਮਰਦ ਅਗੰਮੜਾ ਵਰਿਆਮ ਇਕੇਲਾ ॥
ਵਾਹ ਵਾਹ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਆਪੇ ਗੁਰੁ ਚੇਲਾ ॥ ੧੭ ॥

ਅਵਤਾਰ ਪੁਰਬ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ (1666 – 1708 ਈ : )

ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ 1666 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
ਤਖਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ (ਬਿਹਾਰ} ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਪਿਤਾ ਜੀ: ਧੰਨ ਧੰਨ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਤਾ ਜੀ: ਧੰਨ ਧੰਨ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰ ਕੌਰ ਜੀ ਸੁਪਤਨੀ: ਧੰਨ ਧੰਨ ਮਾਤਾ ਜੀਤ ਕੌਰ ਜੀ, ਧੰਨ ਧੰਨ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰ ਕੌਰ ਜੀ, ਧੰਨ ਧੰਨ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਜੀ ਸੰਤਾਨ : ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਜੀ

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਦਸੰਬਰ, 1666 ਨੂੰ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ (ਬਿਹਾਰ) ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਆਪ ਦਾ ਨਾਮ “ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ” ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਾਲ ਜੰਗੀ ਕਲਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ, ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਘੋੜਸਵਾਰੀ ਵਿਚ ਮਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

ਗੁਰਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਦੌਰ

ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1675 ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਮਿਲੀ, ਅਤੇ ਆਪ ਜੀ “ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ” ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ, ਜਾਤਪਾਤ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ خاتਮੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕੀਤਾ।

ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ

1699 ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਿਰਜਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੋ ਬਾਟੇ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਖੁਦ ਵੀ ਉਹੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਕੱਕਾਰ (ਕੇਸ, ਕੰਘਾ, ਕੜਾ, ਕਿਰਪਾਨ, ਕਛਹਿਰਾ) ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਕ ਨਵੀਂ ਸਥਾਪਨਾ ਸੀ।

ਜੰਗਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜੀਆਂ ਤਾਂ ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪੁੱਤਰ (ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ) ਵੀ ਧਰਮ ਦੀ ਖਾਤਰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਵੱਡੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ (ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ) ਨੇ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਲੜਦਿਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਦਕਿ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ (ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ) ਨੂੰ ਸਿਰਹਿੰਦ ਵਿੱਚ ਜਿੰਦਾ ਇੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ

1708 ਵਿੱਚ, ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਮਾਹਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੇਠ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ।

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬਚਨ

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਂਝੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਮੂਲਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਾਪ ਸਾਹਿਬ, ਅਕਾਲ ਉਸਤਤ, ਅਤੇ ਸਵੈਯੇ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹਨ।

ਨਿਰਵਾਣ

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 7 ਅਕਤੂਬਰ 1708 ਨੂੰ ਨੰਦੇੜ (ਹੁਣ ਦੇ ਸਚਖੰਡ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ) ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਾਸ਼ਵਰ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼

  • ਸੱਚ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲੋ।
  • ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਰੱਖੋ।
  • ਆਪਣੀ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੋ।

ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਿਹ।

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ: ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਦਸੰਬਰ, ਸੰਨ ਸੋਲਾਂ ਸੌ ਛੇਆਹਥ ਨੂੰ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਨ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸੌ ਪੱਜਹੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਬਿਤਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਬ੍ਰਜ, ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇਕ ਮਹਾਨ ਕਵੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਘੋੜਸਵਾਰੀ, ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵਰਗੀਆਂ ਜੰਗੀ ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

ਸੰਨ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸੌ ਨਢਿਨਵੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕੀਤੀ। ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ ਕੱਕਾਰਾਂ – ਕੇਸ਼, ਕੰਘਾ, ਕੜਾ, ਕਛਹਿਰਾ, ਅਤੇ ਕਿਰਪਾਨ – ਦੀ ਦਾ ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਧਾਰਣੀ ਹੋਣਾ ਲਾਜਮੀ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਪਿੱਛੇ “ਸਿੰਘ” ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਪਿੱਛੇ “ਕੌਰ” ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਗਲ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲੀਆਈ ਰਾਜਿਆਂ ਨਾਲ ਜੰਗਾਂ ਲੜਦਿਆਂ ਅਨਗਿਣਤ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਹਨ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸੰਨ ਸਤਾਰਾਂ ਸੌ ਅੱਠ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅਗਲੇ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਗੁਰੂ ਮੰਨਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰੂਹਾਨੀਤਾ ਅਤੇ ਸਰਬ ਭਲਾਈ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵਿਖਾਇਆ।

1708 ਵਿੱਚ, ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ (ਨਾਂਦੇੜ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਛੱਡਿਆ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਮਰਯਾਦਾ, ਸਮਾਨਤਾ, ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਸਦੀਵੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹਨ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੱਚਾਈ, ਧਰਮ, ਅਤੇ ਨਿਰਭੀਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਜਾਪ ਸਾਹਿਬ, ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ, ਅਕਾਲ ਉਸਤਤਿ ਵਰਗੀਆਂ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ “ਸਰਬੰਸ ਦਾਨੀ,” “ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ,” ਅਤੇ “ਬਾਜਾਂ ਵਾਲਾ” ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ – ਸੇਵਾ, ਸਿਮਰਨ, ਅਤੇ ਸਾਥ – ਦੇ ਜੀਵੰਤ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ।

सफर-ए-शहादत

आठवां दिन
सफर-ए-शहादत
साका सरहिंद (1704 ई)
शहीदी छोटे साहिबजादे

सरहिंद के नवाब वाजिद खान ने छोटे साहिबजादों को नींव में चिनवाकर शहीद कर दिया। ठंडे बुर्ज में इस घोर अत्याचार के बीच सिक्खी न बेदाग रखने के अपने कर्तव्य को निभाते हुए माता जी सचखंड चली गईं। आजकल गुरुद्वारा फतेहगढ़ साहिब सुभाईमान है। दीवान टोडर मल्ल जी ने सोने की मुहरें विछाकर दाह संस्कार के लिए जमीन खरीदी और बाबा मोती राम मेहरा जी ने दाह संस्कार के लिए चंदन की लकड़ी की व्यवस्था की। दीवान टोडर मल्ल जी और बाबा मोती राम मेहरा जी ने तीनों पवित्र शरीरों के बिबान को कंधा दिया। जहां छोटे साहिबजादों और माता जी का अंतिम संस्कार किया गया था, वहां गुरुद्वारा ज्योति स्वरूप सुशोभित है।

बाबा मोती राम मेहरा जी का महान बलिदान
धन मोती जिन पुन्न कमाया। गुर लालां ताईं दुद पिलाया।
बाबाजी ने धन माता गुजर कौर जी और साहिबजादों को ठंडे बुर्ज में दूध पिलाने की सेवा निभाई और यह शिकायत गंगू ब्राह्मण के भाई पम्मा ने की थी जो बाबाजी के साथ रसोइया का काम करता था, ने सरहिंद के नवाब वाजिद खान ने बाबा जी के सात वर्षीय पुत्र नारायण, 70 वर्षीय बूढ़ी मां लाधो और सुपत्नी भोली जी को कोहलू में पीस कर शहीद कर दिया। चमकौर के किले में बाबा जी के पिता हरा सिंह जी ने शहादत का जाम पिया।

सफर-ए-शहादत सातवाँ दिन

12 पोह ( साका 1704 ) सरहिंद की कचहरी में दूसरी पेशी पर मौत का फतवा

आज दूसरी बार धन धन बाबा जोरावर सिंह जी और धन धन बाबा फतेह सिंह जी सरहिंद के नवाब के दरबार में पेश हुए। सरहिंद के नवाब वाजिद खान, सुच्चा नंद दीवान ने कई प्रयास किए लेकिन छोटे साहिबजादों के सिक्खी – सिदक को कोई झुका नहीं सका। उन्होंने चाल चलकर कचहरी का मुख्य दरवाजा बंद कर दिया और छोटा दरवाजा खोल दिया ताकि जब साहिबजादे दाखिल हों तो सिर झुकाकर अंदर आएं। लेकिन साहिबजादों ने पहले अपना पैर (पावन चरण) अंदर डाला और अंदर घुसते ही जोर से फतेह बुलाई। कचहरी में सन्नाटा छा गया | नवाब और अहिलकार हक्के-बक्के रह गए। जब किसी का कोई वश ना चला तो, काजी की सहमति से फतवा सुनाया गया- “इन्हें जिन्दा नहों में चिनवा दिया जाए ।” सरहिन्द की धरती पर इतना कहर होने लगा, मानो अम्बर भी रो पड़ा और धरती भी काँपने लगी, इतना बड़ा कहर मेरे ऊपर होने लगा, लेकिन गुरु के लाल साहिबजादे निडरता से सिक्ख सिद्धक निभा गए ।

सफर-ए-शहादत का छठा दिन

सरहिंद की कचहरी में पेशी
11 पोह (साका 1704)

आज धन धन बाबा जोरावर सिंह जी और धन धन बाबा फतेह सिंह जी सरहिंद के नवाब के दरबार में उपस्थित हुए। पहले उसने अपने पवित्र पैर अंदर रखे और फिर दरबार में प्रवेश करते ही गुरु जी की फतेह बुलाई। बहुत धमकियाँ दीं, बहुत प्रलोभन दिए, पर गुरु के ये प्यारे लाल हमारे लिए एक मिसाल छोड़ गए, सिक्ख सिद्दक में परिपक्व रहकर, दुनिया की सारी सुख-सुविधाएँ छोड़ते हुए । साहिबजादों ने सिक्खी सिद्दक को दुनिया का सबसे बड़ी सौगात दर्शायाऔर उसमें परिपक्वता का सबसे बड़ा तोहफा। मालेरकोटले के नवाब ने हाँ का नाहरा देते हुए अपना नाम सिखों के इतिहास में स्वर्ण अक्षरों में दर्ज किया। इन ऐतिहासिक पलों में दीवान सुच्चा नंद का नाम हमेशा काले अक्षरों में लिखा जाएगा। धन धन माता गुजर कौर जी ने अपने छोटे साहिबज़ादों को गले लगाकर उन्हें अपनी सुहावनी गोदी का आनंद देकर गुणवंती दादी का वास्तविक कर्तव्य निभाया। आइये माता जी और साहिबजादा के पूर्णों पर चलकर अपने बच्चों को ये शहादतें सुनायें और केशों की बेअदबी को छोड़कर फालतू फैशनों को छोड़ कर गुरु के शिष्य बनें।

सफर ए शहादत का पांचवां दिन

सफर-ए-शहादत का पांचवां दिन- 10 पोह बीबी हरशरण कौर जी की लसानी कुर्बानी और शहादत

गुरु गोबिंद सिंह जी महाराज द्वारा पंज सिंहों के आदेश से श्री चमकौर साहिब का किला छोड़ने के बाद, जब मुगलों को पता चला कि गुरु साहिब ने श्री चमकौर साहिब का किला छोड़ दिया है, तो उन्होंने किले को घेर लिया। आसपास के गांवों में गुरु साहिब की तलाश करने का आदेश था। गुरु गोबिंद सिंह जी महाराज के प्यार में सलग्न 16 साल की एक बेहद प्यारी बेटी बीबी हरशरण कौर जी जब कबर सुनी तो उन्होंने अपनी मां से अनुमति लेकर श्री चमकौर साहिब के पवित्र शहीदों की अंत्येष्टि (अंतिम संस्कार) सेवा करने का फैसला किया। आधी रात में यह बालिका श्री चमकौर साहिब के किले में पहुंची। किले पर भारी घेरा डाला गया था लेकिन इस लड़की बीबी हरशरण कौर जी ने बड़े साहस के साथ गुरु साहिब की शरण लेकर अपने प्यारे शहीद भाइयों के पावन शरीरों को खोजा। इस तरह ढूढ़ने में उन्हें किस प्रकार सहायता मिली? 5 ककारों से जिन बाहों में गुरु साहिब के आशीर्वाद वाले कड़े, जिनके पवित्र शरीरों में श्री साहिब, कशहरे, पवित्र केशों में गुरु साहिब के आशीर्वाद वाले कंघे थे, उन शवों को खोज कर एक जगह इकट्ठा किया। दो महान साहिबजादों और बाकी सिंहों के पवित्र शरीरों के लिए एक चिता तैयार की गई और सभी शवों को एक साथ जला दिया गया। मुखाग्नि देकर सोहिला साहिब के पाठ किया। चिता को देखकर शीघ्र ही मुगल सेना ने उस ओर आक्रमण कर दिया और इस बालिका ने बहादुरी से मुगल सेना का मुकाबला किया और अंत में घायल होकर गिर पड़ी। मुगल सेना ने जल्दी से इस घायल लड़की को चिता में फेंक दिया और उसे जिंदा जला दिया। अगले दिन, फुलकिया कबीले के भाई राम और भाई त्रिलोक ने शेष शवों का अंतिम संस्कार किया। बीबी हरशरण कौर जी का बलिदान और शहादत शेष विश्व के लिए अमर रहेगी।

आज रात धन्य माता गुजर कौर जी, साहिबजादा जोरावर सिंह जी, साहिबजादा फतेह सिंह जी सरहिंद के नवाब वाजिद खान के आदेश से ठंडे बुर्ज में गुजारी। ठंडा बुर्ज एक ऐसी जगह है जहां उस समय सरहिंद के नवाब गर्मी के दिनों में गर्मी से बचने के लिए प्रयोग करता था। इस ठंडे बुर्ज के तल पर एक नदी बहती थी। पोह का महीना, कड़कड़ाती ठंड और नदी के बीच से बहती हवा, उस वक्त ठंड का क्या हाल होगा आप अंदाजा लगा सकते हैं, लेकिन मां और साहिबजादों का बुलंद हौसला, न तो सरहिंद के नवाब की धमकियाँ और न ही यह भयान -ठंड के आगे झुक सका । गुरु के लाड़ले बाबा मोती राम मेहरा जी ने अपनी जान की परवाह न करते हुए माता जी और साहिबजादेह को दूध पिलाने की बड़ी सेवा पहरेदारों को लालच देकर बड़ी मुश्किल से की। बदले में बाबा मोती राम मेहरा जी के पूरे परिवार को कोहलू में पीस दिया गया, लेकिन उस गुरु के प्यारे ने गुरु के चरणों में अपना बलिदान कर दिया।

सफर ए शहादत 9 पोह (साका 1704 ई.)
ਦੱਸੀਂ ਨੀ ਦੱਸੀਂ ਕੰਦੇ ਸਰਹੰਦ ਦੀਏ ਕਿਥੇ ਲੁਕਾਏ ਸੋਹਣੇ ਲਾਲ

Dassin Ni Dassin Kande, Kande Sarhand Diye Ni Kithe Lukaye Sohne Laal,
Enni Vi Dassin Kande Sacho Sach Bolke Ni,
Kiven Si Beeti Ohnaa Naal,
Dassin Ni Dassin Kande…….

Dasde Kinj Gangu Papi, Kiti Si Gaddari Keven, Gharde Vich Rakheya Dhokkhe Naal,
Paise De Laalch Ne Kinj Annah Si Kita Osnu,
Kiddan Si Baneya Oh Chandaal,
Kemen Os Khabar Puchayi Jaake Marinde Thane,
Laeke Kinj Ture Sipahi Naal,
Dassin Ni Dassin Kande………

Hath Ghariyan Mech Naa Aayiyam,
Koole Si Hath Laalan De, Banne Hath Kemen Rassiyan Naal,
Kemen Lae Ture Sipahi,
Kooliyan Komal Jindan,
Biti Kinj Maa Gujri De Naal,
Kemen Si Payian Lahntaan, Gangu Chandaal Tayin,
Keven Si Kambeya Aal Duaal,
Dassin Ni Dassin………

Kemen Si Layian Ettan, Ghadke Jaladda Dassin, Daddi Maa Hoi Kinj Behaal,
Kalam Etihaas Kaar Di Likhdi Hai Rondi Rondi,
Sabran Te Jabran Di Misaal,
Dassin Ni Dassin Kande……

सफर ए शहादत तीसरा दिन

8 पोह