ਜਿਹੜੀ ਅੱਖੀਆਂ ਸੀ ਕੱਜਲ ਰੇਖ ਨਾ ਸਹਿੰਦੀਆਂ ਦੀਆਂ, ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਪਾ ਲਏ ਆਲਣੇ | ਸਾਖੀ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ
ਇੱਕ ਸੀ ਰਾਣੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰਮਾ ਲਗਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਨੌਕਰਾਣੀ ਸੀ, ਜੋ ਸਿਲ ਬੱਟੇ ‘ਤੇ ਸੁਰਮਾ ਪੀਸਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਸੁਰਮਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਪੀਸਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਮੋਟਾ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਰਾਣੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੁਰਮਾ ਲਗਾਇਆ, ਤਾਂ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੁੱਭਣ ਲੱਗਾ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਰਾਣੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰਾਣੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਡਾਂਟਿਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ।
ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਰਾਣੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਅਗਨ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਵਿਰਾਨ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਸੁਭਾਅ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਰਾਣੀ ਦੇ ਸਿਰ ਦੀ ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਤਦ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਬਚਨ ਕੀਤਾ:
ਫਰੀਦਾ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹ ਲੋਇਣ ਜਗੁ ਮੋਹਿਆ ਸੇ ਲੋਇਣ ਮੈ ਡਿਠੁ ॥ ਕਜਲ ਰੇਖ ਨ ਸਹਦਿਆ ਸੇ ਪੰਖੀ ਸੂਇ ਬਹਿਠੁ ॥੧੪॥ {ਪੰਨਾ 1378}
ਪਦ ਅਰਥ: ਲੋਇਣ = ਅੱਖਾਂ। ਸੂਇ = ਬੱਚੇ। ਬਹਿਠੁ = ਬੈਠਣ ਦੀ ਥਾਂ।
ਅਰਥ: ਹੇ ਫ਼ਰੀਦ! ਜਿਨ੍ਹਾਂ (ਸੋਹਣੀਆਂ) ਅੱਖਾਂ ਨੇ ਜਗਤ ਨੂੰ ਮੋਹ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਮੈਂ ਭੀ ਵੇਖੀਆਂ, (ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਤਨੀਆਂ ਨਾਜ਼ਕ ਸਨ ਕਿ) ਕੱਜਲ ਦੀ ਧਾਰ ਨਹੀਂ ਸਹਾਰ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ, ਫਿਰ ਉਹ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਆਹਲਣਾ ਬਣੀਆਂ (ਭਾਵ, ਅਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਰੀਰਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਆਖ਼ਰ ਨਿੱਤ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੇ ਮਾਣ ਕੂੜਾ ਹੈ) ।14।
ਸਿੱਖਿਆ:
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ‘ਤੇ ਘਮੰਡ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਰੀਰਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਸਥਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸੁਭਾਅ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਬਦ:
ਫਰੀਦਾ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹ ਲੋਇਣ ਜਗੁ ਮੋਹਿਆ ਸੇ ਲੋਇਣ ਮੈ ਡਿਠੁ ॥ ਕਜਲ ਰੇਖ ਨ ਸਹਦਿਆ ਸੇ ਪੰਖੀ ਸੂਇ ਬਹਿਠੁ ॥੧੪॥ {ਪੰਨਾ 1378}
ਸਿੱਖਿਆ
ਇਹ ਸਾਖੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੇ ਉਸਦੇ ਗਰੂਰ ਦਾ ਅੰਤ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਅਸਲੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਉਸ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਪਵਿਤ੍ਰਤਾ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਸੁਭਾਉ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਅਜੇਹੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਲੈ ਜਾਵੇ।
🙏 ਇਹ ਸਾਖੀ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦੀ ਸੂਫੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।